Autorefleksja (1980)

 

Śledząc przebytą drogę mojej twórczości wyznaczyłabym połowę lat 60-tych jako czas zerwania więzów z rzeźbą, z której się wywodzę. Zwróciłam się wtedy ku materiałom w rzeźbie nie używanym jak papier mâché i tkaninie wypychanej, pikowanej, a także stosowaniu koloru. Po cyklu Gorsetów z lat 60-tych nastał czas białych mebelków z wmontowanymi częściami figuratywnymi z papier mâché, pomalowanymi zazwyczaj na kolor różowy.

Różowy kolor pojawił się już dużo wcześniej, np. „Różowe narodziny” zaraz po studiach, wystawiane na Wystawie Młodych w 1957 roku w Krakowie. W połowie lat 60-tych powstaje „Łucja”, także różowa forma z papier mâché z gorseto-dereczką pikowaną i sznurowaną. Mebelki były wypełnione ciałem kobiecym i niosły temperaturę erotyki, lecz specyficznej, nie bez pewnej perwersji, takiej jak ją w życiu odczuwając i jej podlegając, wobec konwenansów, przesądów, nakazów i zakazów odczuwałyśmy, dźwigając cały bagaż deformacji mentalnych, kulturowych i obyczajowych, narosłych przez wieki wobec sfery erotycznej życia kobiety.

Początek lat siedemdziesiątych przynosi ewolucję „Mebli”, elementy figuracji zanikają, lecz temperatura nadal jest w nich gorąca. Obecnie są kształtowane z pewnymi zabiegami perspektywicznymi. Elementy różu są nadal obecne jako miejsca styków form, miejsca specjalnie drażniące lub jak w „Gotowalni Ledy” – ślady po ciele Ledy i ślad odbicia jej ciała w lustrze.

W drugiej połowie lat siedemdziesiątych dominuje chęć wyjścia w przestrzeń, zaanektowania jej. Powstają prace typu environment, ale także zaznacza się tęsknota za naturą, za otwartą przestrzenią.

Do „Kręgu” zostały użyte polne kamienie, pojawiają się chorągiewki, jakby wyczekujące na podmuch wiatru. „Lamentacje” , te mary Apollina potrzebowały miękkiej ziemi na wbicie drzewca.

W tym samym czasie pojawia się potrzeba poszerzenia dzieła o działania bardziej efemeryczne a pozostawiające ładunek treści, o działania współbudujące „dzieło”. Powstaje „List-Latawiec” i historia wysyłania go przy pomocy wiatru z podkrakowskich pół.

1977 rok – „Modlitwa o deszcz” już pełny performance z rygorystycznie dokonywanymi czynnościami, prowadzącymi do finalnej sytuacji znaku.

W 1978 roku następuje styk z naturą i trudność pokonania przestrzeni. Powstaje „Punkt obserwacyjny zmian w sztuce” na Sympozjum Teoretyków i Artystów w Warcinie.

W międzyczasie powstaje „Przejście poza kołdrę”. Obiekt ze sferą działań.

1979 rok daje okazję zmierzenia się z szeroką, otwartą przestrzenią wzgórz i możliwość złożenia hołdu naturze. 13 września powstaje pierwszy akt „afirmacji”. Na wzgórzu nad jeziorem w Świeszynie koło Miastka zostaje postawiony „Pomnik przenośny pt. „Miejsce”, Jest w nim cała historia przemyśleń nad zagadnieniami pomnika, odrzucenie już przed wielu laty tej możliwości jako niezgodnej z duchem czasu, czasu w którym zaczynamy cenić relikty przyrody a odwracamy się z niechęcią od betonów, bloków obciosanych w groszek czy inny wzorek. Pomnik przenośny jako akt afirmacji natury nie niszczy otoczenia, gdyż w nie ingeruje, jego czas obecności jest krótki, zostaje zdemontowany, i może być postawiony w innym miejscu, jeżeli taka potrzeba zaistnieje. Następuje tu dramatyczna próba sił z wiatrem, a właściwie huraganem, po pierwszych niepowodzeniach wychodzi pomnik zwycięsko, jego baldachim przemienia się w czaszę, napiętą jak żagiel, stojącą całe dnie sztywno z wieńcem napisu „Jest takie Miejsce na Ziemi”.

W tym samym czasie powstaje żywy environment pt. „Bańki mydlane”. W kotlinie między trawiastymi wzgórzami sytuacja podobna do muzealnego wygrodzenia dzieła, cała biała z białą kołdrą autorską, przebitą różowym sztandarem. Na kołdrze autorka w białej sukni puszcza na wiatr bańki mydlane, symbol efemeryczności i nietrwałości.

W 1979 roku dokonuje się także rozciągnięty w czasie „Performance na Flet, sztandar i Wędrowanie”. Biel śniegu i róż „Transparentu”, sanek, odzienia są elementami performance’u pt. „transparent”, zbudowanego na zabiegu tautologicznym, będącym zarazem wypowiedzią autotematyczną. Kończę na tym refleksję i myślę, że czas dopisze nowe zdarzenia i dzieła.

Styczeń 1980

copyright Fundacja im. Marii Pinińskiej-Bereś i Jerzego Beresia, 2022 | made by studio widok

maria
pinińska
bereś