(komentarz: Maria Pinińska-Bereś nie doczekała się recenzji ze swojej indywidualnej wystawy w Piwnicy pod Baranami w roku 1970, więc napisała ją sama dla siebie. Tekst nie został opublikowany.)

Jak dotychczas znamy Piwnicę Pałacu pod Baranami jako miejsce sławnego kabaretu pod egidą Piotra Skrzyneckiego, gdzie w mrocznej sali przy świecach można było słuchać Ewy Demarczyk i innych gwiazd kabaretu.

Tym razem Piwnica ukazuje nam się zupełnie inna, jasna, mocno oświetlona, to M. Pinińska-Bereś urządziła tu wystawę swoich prac. Uczucie jakiejś dziwnej harmonii z wnętrzem miesza się z pewnego rodzaju szokingiem, wywołanym poszczególnymi rzeźbo-rysunkami, a także ekspozycją. Już od wejścia prowadzi ciąg plakatów rzuconych na podłogę przy równoczesnym ostrzeżeniu „nie deptać”. Wchodząc do sali natrafiamy na rzeźbo-sztandar, jest to jakby rozpłaszczony odcisk kobiety powiewający na drzewcu. Mimo, że z jednej strony przypomina skórę człowieka, dynamika ruchu płachty oraz delikatnie położony tęczowy kolor sprawia wrażenie niemal radosne.

Maria Pinińska-Bereś, indywidualna wystawa w galerii Piwnica pod Baranami (1970). Z prawej strony “Pokrowiec dla mojego kochanka. Głowa” (1967), na wprost “Sztandar – Gorset” (1967).

Ta wielowarstwowość ataku na widza przewija się prawie we wszystkich pokazanych eksponatach. Sam warsztat artystki jest bardzo bogaty. Jest na przykład cementowa, solidna płaskorzeźba z zatopionymi pierścieniem, grzebieniem, koralami, ubrana nie w przenośni, ale dosłownie w kubraczek z derki i to w ten sposób, że bardzo sugestywnie wyrzeźbione piersi „Damy z ptaszkiem” pozostają odkryte. „Gorsety” natomiast zrobione są z dziwnej, lekkiej masy, która po bliższym przyjrzeniu okazuje się być klejonym papierem, usztywnionym płótnem i tym podobnym.

Maria Pinińska-Bereś, indywidualna wystawa w galerii Piwnica pod Baranami (1970): “Gorset-trapez” (1966).

Jeden z „Gorsetów” wisi ukośnie w powietrzu, inny rozpięty na desce pokrytej rysunkami, a jeszcze inny bimba się na przebitym przez niego trapezie. Tenże „Gorset” jest prawie pełną rzeźbą, oczywiście z lekkiej masy, którą jako gorset demaskuje wmontowany w plecy półotwarty zamek błyskawiczny. „Gorsety” zawierają w sobie dużą dozę dramatu, patrząc na nie wiemy, czy jest to przedmiot, czy ciało ludzkie.

Maria Pinińska-Bereś, indywidualna wystawa w galerii Piwnica pod Baranami (1970). Na pierwszym planie “Gorset wiszący” (1965), na ścianie “Stół II – Uczta” (1968).

Wabiące seksem „Stoły” są na wystawie pracami najbardziej atrakcyjnymi, zarówno swoją efektownością wykonania, jak i wymową. „Stół” wiszący w środkowej części, pokryty obrusem, do którego przyczepione leży nakrycie tj. nóż i widelec, jest nasycony przy pomocy rysunku i rzeźby kobietą. Stojący „Stół” zastawiony częściami ciała kobiecego, sprawia natomiast wrażenie nie konsumpcyjne, ale obrzędowe. Przy obu pracach wabik seksualny jest tylko haczykiem, za którym kryje się dramat, w jaki wikła nas życie. Poprzez śledzenie nawarstwień poszczególnych prac dochodzimy do wniosku, jak żywo artystka reaguje na wiele przejawów życia, a także cała wystawa staje się wypowiedzią o problemach nurtujących współczesną sztukę.

Maria Pinińska-Bereś, indywidualna wystawa w galerii Piwnica pod Baranami (1970). Na pierwszym planie “Stół Jestem Sexy” (1969), z tyłu “Tratwa” (1969).

Na wystawie jest obecny duch wolności pop-artu, połączony z dużym rygorem wyboru dokonań. Połączenie wymienionych nurtów należy rozumieć nie jako sklejenie, lecz jako powstanie nowego zjawiska. Dzięki temu zaprzecza ono wulgarnie pojmowanemu pop-artowi, a zarazem wyzwala się z wszelkich dotychczasowych rygorów. Wystawa jest efektem wieloletniej, samodzielnej pracy, a to także jest warunkiem autentycznego sukcesu.

Maria Pinińska-Bereś, indywidualna wystawa w galerii Piwnica pod Baranami (1970). Po prawej stronie Maria Pinińska-Bereś i Jerzy Bereś. Na pierwszym planie “Stół Jestem Sexy” (1969), u góry od prawej strony “Gorset na desce” (1967), “Gorset wiszący” (1965), “Gorset trapez” (1966). Z tyłu widać fragment “Tratwy” (1969).