Jerzy Bereś
II Dialog z Marcel Duchamp
17 IX 1988
Muzeum Sztuki Współczesnej, Oxford
na otwarciu wystawy Art at the Edge (18 IX – 30 X)
Opis manifestacji:
Na środku sali stoi stół, na nim znajdują się przygotowane do gry szachy. Obok stoi wieszak na ubranie. Autor wchodzi nagi. Na jego szyi zawieszony jest na sznurze kawałek deski z napisem OBJECT. Staje obok dyrektora muzeum, który wygłasza słowo wstępne. Gdy dyrektor kończy swoje wystąpienie autor zwraca się do publiczności i mówi: „Marcel Duchamp bawił się przedmiotem, wprowadzając go do sztuki jako przedmiot gotowy (ready-made). Z kolei Yves Klein użył już żywego człowieka jako przedmiotu, odbijając polane farbą modelki na płótnie, a w końcu Joseph Beuys uprzedmiotowił siebie czyniąc ze swego życia dzieło. Ja natomiast chcę teraz przerwać tę uprzedmiotowiającą linię w sztuce”. Zdejmuje z szyi deskę i wiesza ją na wieszaku.
Oświadcza, że „pragnie skupić się tym co subiektywno-przedmiotowe, a właściwie na dramacie podmiotu, który zostaje wtłoczony w sytuację przedmiotową”. Podchodzi do stolika, na którym stoją szachy i wykonuje ruch białym pionem. Bierze pędzel i na swoim ciele maluje połowę litery. Następnie przechodzi na drugą stronę stolika, wykonuje ruch czarnym pionem i kończy zaczętą literę kolorem czerwonym. Gra jakiś czas sam ze sobą malując biało-czerwone litery. Partia rozwija się do momentu, gdy na jego ciele pojawia się biało-czerwony napis SHAME.
Wtedy staje przed stolikiem i mówi do publiczności: „my w Polsce czujemy dobrze dramat uprzedmiotowienia naszej podmiotowości jaki nastąpił na konferencji w Jałcie. Tam z podmiotu staliśmy się przedmiotami. Dramat odpodmiotowienia występuje w dzisiejszym świecie w różnych płaszczyznach. Oczywiście dotyczy on jednostek, ale również zaznacza się zanikiem strefy intersubiektywnej w życiu społecznym i jest problemem dla ludzi rządzących, o czym powinna pamiętać Premier Pani Margaret Thatcher podczas jej wizyty w Polsce”. Po tych słowach wychodzi z sali.